Antybiotykoterapia przy anginie — skuteczne leczenie w warunkach teleporady

Praktyczny przewodnik dla pacjenta: kiedy stosować antybiotyk, jakie leki są stosowane w razie zapalenia gardła, jak wygląda teleporada i realizacja e-recepty.

Czym jest angina?

Angina to ostre zapalenie gardła i migdałków, które może mieć etiologię wirusową lub bakteryjną.  W przypadku zapaleń gardła i migdałków podniebiennych około 5-10% przypadków wśród dzieci i 15-30% wśród dorosłych jest związane z infekcją bakteryjną. Około 90% z nich jest wywołana przez Streptococcus pyogenes (paciorkowce β-hemolizujące grupy A, PBHA). Typowe objawy anginy bakteryjnej to: wysoka gorączka, silny ból gardła, ropny nalot na migdałkach oraz powiększone węzły chłonne.

 

Kiedy antybiotyk jest konieczny?

Antybiotykoterapia ma sens przy podejrzeniu infekcji bakteryjnej — kiedy dominują objawy takie jak ropny nalot na migdałkach, wysoka gorączka, brak typowych dla infekcji wirusowych objawów (np. suchy kaszel, katar) lub gdy szybki test/wynik wymazu potwierdza obecność paciorkowca. Zastosowanie antybiotyku ma na celu skrócenie czasu zakaźności, zmniejszenie ciężkości objawów i zapobieganie powikłaniom.

Prawidłowe rozpoznanie patogenu odpowiedzialnego za infekcję ma kluczowe znaczenie dla skuteczności leczenia. Taka precyzyjna diagnostyka nie tylko gwarantuje wdrożenie celowanej i adekwatnej terapii, ale również odgrywa fundamentalną rolę w racjonalnej antybiotykoterapii. Jest to niezwykle istotne w dobie narastającej oporności bakterii na antybiotyki, stanowiącej jeden z poważniejszych problemów współczesnej medycyny

Zastosowanie antybiotyków w zapaleniu gardła i migdałków o etiologii S. pyogenes zmniejsza ryzyko gorączki reumatycznej, kłębuszkowego zapalenia nerek, reaktywnego zapalenia stawów, ostrego zapalenia ucha środkowego, ropni okołomigdałkowych oraz ostrego zapalenia zatok. Skraca też okres zakaźności oraz czas trwania gorączki, bólu gardła i głowy.

Jakie antybiotyki są stosowane w przypadku ropnej anginy?

1. Penicylina fenoksymetylowa (Penicylina V) — lek pierwszego wyboru

Penicylina V jest standardowym lekiem w terapii anginy paciorkowcowej — ma wąskie spektrum działania i dobrą tolerancję. Dawkowanie i forma (tabletki, zawiesina) dobierane są według wieku i masy ciała. Standardowy czas leczenia w przypadku zakażeń paciorkowcowych wynosi zwykle 10 dni. Penicylina fenoksymetylowa jest obecnie (na moment powstawania artykułu) reprezentowana na rynku przez dwa preparaty: Ospen (dostępny dla pacjentów powyżej 6. roku życia) oraz Polcylin (stosowany w pediatrii).

2. Cefalosporyny pierwszej generacji

Cefadroksyl i cefaleksyna są alternatywą w przypadku nadwrażliwości na penicylinę lub gdy penicylina jest nieskuteczna. Zwykle stosuje się je przez analogiczny okres terapeutyczny, zgodnie z zaleceniami lekarza. Cefadroksyl jest dostępny na rynku pod nazwą handlową Duracef.

3. Makrolidy (klarytromycyna, azytromycyna)

Makrolidy stosuje się jako alternatywę przy alergii na β-laktamy. Należy jednak pamiętać o rosnącej oporności paciorkowców na makrolidy w Polsce (około 20%)  — dlatego decyzja o ich zastosowaniu powinna być przemyślana.

Uwaga: rutynowe stosowanie szerokospektralnych antybiotyków (np. amoksycylina z kwasem klawulanowym – Augmentin) nie jest rekomendowane przy typowej anginie paciorkowcowej — może zwiększać ryzyko selekcji opornych szczepów.

 

Leczenie anginy podczas teleporady — krok po kroku

Zbieranie wywiadu: czas trwania objawów, natężenie bólu, gorączka, objawy towarzyszące (kaszel, katar), choroby przewlekłe, alergie.

Ocena ryzyka powikłań: wcześniejsze nawracające anginy, immunosupresja, objawy alarmowe (trudności w oddychaniu, znaczny obrzęk gardła).

Decyzja terapeutyczna: jeżeli lekarz rozpozna prawdopodobną anginę bakteryjną, może wystawić e-receptę na antybiotyk i e-zwolnienie (L4).

Realizacja e-recepty: pacjent otrzymuje kod SMS/em i może zrealizować receptę w aptece lub zamówić lek z dostawą. Instrukcje dotyczące e-recepty dostępne są na stronach publicznych systemów (IKP).

Teleporada jest wygodnym narzędziem, ale lekarz powinien skierować pacjenta na wizytę stacjonarną, jeżeli stan pacjenta tego wymaga (podejrzenie ropnia, ciężka duszność, znaczne nasilenie objawów).

Leczenie objawowe i zasady bezpieczeństwa

Równolegle z antybiotykiem (jeśli został zastosowany) warto stosować leczenie objawowe: paracetamol lub ibuprofen na gorączkę i ból, płukanki (sól fizjologiczna, szałwia), pastylki i nawilżanie gardła.

Najważniejsze zasady antybiotykoterapii: stosować lek dokładnie według zaleceń lekarza, nie przerywać terapii przed czasem (ryzyko nawrotu i powikłań), zgłaszać objawy niepożądane oraz skonsultować się ponownie w przypadku braku poprawy po 48–72 godzinach.

Leczenie, niezależnie od stosowanego antybiotyku (z wyjątkiem azytromycyny), trwa 10 dni

Powikłania nieleczonej anginy

Nieprawidłowo leczona angina bakteryjna może prowadzić m.in. do ropnia okołomigdałkowego, zapalenia ucha środkowego, zapalenia nerek czy gorączki reumatycznej — dlatego szybka i właściwa diagnoza ma znaczenie profilaktyczne.

Podsumowanie

Teleporada to wygodne narzędzie do szybkiej oceny i rozpoczęcia leczenia anginy. Antybiotyk należy stosować tylko wtedy, gdy jest to konieczne. Lekiem pierwszego wyboru w anginie paciorkowcowej pozostaje Penicylina V, a standardowy czas terapii to zwykle 10 dni. W przypadku wątpliwości lub pogorszenia stanu — skontaktuj się ponownie z lekarzem lub zgłoś się na wizytę stacjonarną.