Zgaga i refluks – przyczyny, objawy i skuteczne leczenie

Choroba refluksowa przełyku (ChRP) to stan, w którym patologiczne zarzucanie treści żołądkowej do przełyku powoduje uciążliwe objawy podmiotowe i/lub powikłania. Definicja ChRP obejmuje występowanie w przełyku charakterystycznych zmian w błonie śluzowej (nadżerki lub owrzodzenia widoczne podczas badania endoskopowego) i/lub nieprawidłowej ekspozycji przełyku na treść kwaśną (co można wykazać w badaniach monitorujących refluks). Etiologia jest wieloczynnikowa. Możliwe przyczyny: zaburzenia czynności dolnego zwieracza przełyku (LES), zaburzenia motoryki przełyku i upośledzony klirens przełykowy, zaburzenia integralności błony śluzowej przełyku, przepuklina rozworu przełykowego, nadwrażliwość przełyku, opóźnione opróżnianie żołądka, otyłość, ciąża. W patogenezie ChRP zasadnicze znaczenie ma upośledzenie czynności bariery antyrefluksowej (w której skład wchodzą: LES, odnogi przepony, więzadło przeponowo-przełykowe i kąt Hisa), co powoduje zwiększenie liczby przemijających relaksacji dolnego zwieracza przełyku i epizodów refluksu żołądkowo-przełykowego.

Najczęstsze przyczyny zgagi i refluksu

1. Nieprawidłowa dieta – tłuste, pikantne potrawy, kawa, alkohol.

2. Nadwaga i otyłość – zwiększone ciśnienie w jamie brzusznej sprzyja cofaniu się treści żołądkowej.

3. Ciąża – zmiany hormonalne i ucisk macicy mogą wywołać zgagę.

4. Styl życia – palenie papierosów, brak aktywności fizycznej, stres.

5. Choroby przewlekłe – np. przepuklina rozworu przełykowego, choroba wrzodowa, zaburzenia motoryki przełyku.

Obraz kliniczny

ChRP może przebiegać bezobjawowo; wówczas refluksowe zapalenie przełyku stwierdza się przypadkowo podczas endoskopii. W przebiegu ChRP występują okresy zaostrzeń i remisji. Nieleczona ciężka ChRP może doprowadzić do poważnych powikłań →niżej.

1. Objawy typowe (przełykowe): zgaga (uczucie pieczenia za mostkiem) i regurgitacje (cofanie się treści żołądkowej do przełyku); nasilają się w pozycji leżącej na wznak, przy pochylaniu się, zwłaszcza po obfitym lub tłustym posiłku.

2. Objawy nietypowe (w tym pozaprzełykowe): chrypka (szczególnie rano, wskutek drażnienia strun głosowych przez zarzucaną treść żołądkową), suchy kaszel lub świszczący oddech (objawy astmy wywołane aspiracją treści żołądkowej do drzewa oskrzelowego lub skurczem oskrzeli na drodze odruchu z nerwu błędnego w wyniku drażnienia dolnej części przełyku), ból w klatce piersiowej (ChRP jest najczęstszą [~50%] przyczyną niesercowego bólu zamostkowego), puste odbijanie. Mogą występować bez typowych objawów ChRP, ale wtedy prawdopodobieństwo związku z ChRP jest małe.

3. Objawy alarmowe: dysfagia, odynofagia, niezamierzona utrata masy ciała, ból brzucha w nocy (budzący ze snu), utrzymujące się wymioty, krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego (jawne lub utajone), niedokrwistość, guz w nadbrzuszu. Wymagają szybkiej diagnostyki endoskopowej.

Jak działają leki na zgagę i refluks?

• Inhibitory pompy protonowej (IPP) – blokują wydzielanie kwasu żołądkowego, zmniejszając pieczenie i cofanie się treści żołądkowej.

• Leki zobojętniające kwas żołądkowy – działają szybko, neutralizując kwas i przynosząc ulgę.

• Alginiany – tworzą barierę ochronną na powierzchni treści żołądkowej.

Naturalne sposoby łagodzenia objawów

• Dieta: regularne spożywanie posiłków, z wyłączeniem potraw wywołujących lub nasilających dolegliwości. Ograniczyć spożycie kawy i mocnych alkoholi .

• Spożywanie mniejszych, częstszych posiłków.

• Nie kładzenie się bezpośrednio po jedzeniu.

• Utrzymywanie prawidłowej masy ciała i aktywności fizycznej.